خبر مهم از قانون جدید مهریه | به این زنان مهریه تعلق نمیگیرد

خبرنگار: زهرا عسگری: بر طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی زن به مجرد عقد مالک مهر (به فتح میم) یا همان مهریه می شود و می تواند هر نوع تصرفی در آن داشته باشد پرداخت مهریه در سند ازدواج یا عند المطالبه است یا عند الاستطاعه که در هر دو مورد زن استحقاق مطالبه تمام مهریه را از شوهر دارد . حال این سوال پیش می آید که آیا طلاق دادن زن بدون مهریه هم شرایط و راه هایی دارد؟

فقط در مهریه عند الاستطاعه زن باید استطاعت مالی شوهر را برای پرداخت مهریه اثبات کند و به این منزله نیست که مرد مستحق طلاق دادن زن بدون مهریه است. در مهریه عند المطالبه نیز با مطالبه زن (دادن دادخواست مهریه) اگر مرد توان یک جای مهریه را نداشته باشد می تواند دادخواست اعسار از پرداخت دفعی مهریه را تقدیم دادگاه کند و تقاضای تقسیط مهریه کند که در این صورت نیز با پذیرش اعسار شوهر، مهریه تقسیط می شود و البته این هم به منزله عدم استحقاق زن در مهریه و طلاق دادن زن بدون مهریه توسط مرد نیست.

اگر زن دوشیزه (باکره) باشد در طول زندگی مشترک و تا قبل از طلاق می تواند مطالبه همه مهریه را کند فقط بر طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی: «هر گاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلا داده باشد حق دارد مازاد از نصف را عینا یا مثلا یا قیمتا استرداد کند.» پس در طلاق، زن باکره مستحق نصف مهریه می باشد. ممکن است زنی در زندگی مشترک و بعد از عقد نکاح، با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی ذمه مرد را در اصطلاح حقوقی ابراء کند و یا این که مهریه را به شوهر ببخشد که همه این ها ارتباطی به عدم استحقاق زن در مهریه ندارد بلکه زن با اختیار خود حقی را که در مهریه داشته صرف نظر کرده است.

در طلاق توافقی یا طلاق از طرف زوجه نیز که به صورت طلاق خلع می باشد زن چیزی از مهریه را در قبال طلاق اصطلاحا بذل می کند که در این جا نیز زن با اختیار از مقداری از مهریه در قبال طلاق صرف نظر می کند که باز هم ارتباطی به عدم استحقاق مهریه به زوجه (زن)  و ندادن مهریه توسط مرد ندارد.

اما اگر زن ناشزه باشد بدین معنی که از مرد (شوهر) تمکین نکند و یا این که بیمار باشد و یا حتی مرتکب جرمی شده باشد و یا خیانت کند و مرتکب رابطه نامشروع شود، ارتباطی به مهریه او ندارد و همه این موارد مطلقا مانع دریافت و استحقاق زن نسبت به مهریه نیست و از اشتباهات رایج بین بعضی از مردم است که می پندارند رابطه نامشروع زن و یا ناشزه بودن او مهریه را از بین نمی برد.

اما در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی گیرد ؟

طلاق دادن زن بدون مهریه توسط مرد به شرح ذیل است:

۱-    بر طبق ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی هر گاه عقد ازدواج (دائم یا موقت) بین زوجین به دلیلی باطل بوده باشد و بین آن ها نزدیکی واقع نشده باشد زن حق مهر ندارد.

۲-    به استناد ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی هر گاه به دلیلی نکاح بین زوجین، فسخ گردد و بین آن ها نزدیکی واقع نشده باشد زن مستحق مهر نخواهد بود تنها استثناء آن فسخ به دلیل عنن بودن مرد است یعنی مردی که توانایی عمل زناشویی نداشته باشد که در این صورت با فسخ نکاح زن مستحق نصف مهر خواهد بود.

۳-    در هنگام طلاق دختر باکره نیز توضیح داده شد که مهریه او نصف خواهد شد.

برای  دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سوال در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمیگیرد و شرایط ندادن مهریه با شماره های زیر تماس حاصل کنید.

1-     تعیین ملک به عنوان مهریه

تعیین ملک به عنوان مهریه، تشریفاتی دارد که با پرداخت سکه و وجه نقد، بسیار متفاوت است.

اما ملک به عنوان مهریه، یک مال غیرمنقول است و شرایط متفاوتی را برای خود به همراه دارد.

اگر افراد در زمان تعیین مهریه به این شرایط آگاه نباشند، ممکن است بعدها برای احقاق حق خود در مورد اموال ملکی، با مشکلاتی روبه‌رو شوند.

بنابراین، اطلاع کافی از مفاهیم و شرایط مرتبط با تعیین مهریه، امری بسیار حیاتی و ضروری است تا از بروز مشکلات و دردسرهای بعدی جلوگیری شود.

2-     مفاهیم و شرایط مهرالمسمی و مهرالمثل

مهرالمسمی:

مهرالمسمی به مقدار معینی از مال اشاره دارد که زوجین در هنگام ازدواج و عقد قرارداد به عنوان مهریه تعیین می‌کنند. طبق قوانین مربوطه، زن حق دارد که تا مقدار ۱۱۰ سکه را به عنوان مهرالمسمی از شوهر خود درخواست کند.

این مقدار مهرالمسمی معمولا به‌عنوان ضمانت اجرایی برای تضمین اجرای قوانین مربوط به مالیات و پرداخت مالیات‌های مربوطه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مهرالمثل:

در مواردی که مهرالمسمی مشخص نباشد یا جنبه‌ی مال بودن نداشته باشد، یا مالکیت مال یا دارایی که برای مهریه زن در نظر گرفته شده، به زن تعلق نداشته باشد، مفهوم مهرالمثل مطرح می‌شود.

همچنین، در صورتی که زوجین قبل از تراضی و تعیین مهریه، نزدیکی جنسی داشته باشند، ولی مهریه را مشخص نکرده باشند، مهرالمثل به زن تعلق می‌گیرد.

برای محاسبه مهرالمثل، وضعیت اجتماعی و خانوادگی زن بررسی می‌شود و میزان مهرالمثل متناسب با این وضعیت تعیین می‌شود. این مبلغ مهرالمثل نقدا یا به صورت دارایی‌های دیگر به زن به‌عنوان جبران و خواسته‌ای که برای مهریه معین نشده است، پرداخت می‌شود.

3-     مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه، مهریه‌ای است که در زمان ازدواج تعیین می‌شود و پس از برقراری عقد ازدواج، مرد موظف است آن را به زن پرداخت کند.

در صورتی که مرد دارای توانایی مالی باشد، موظف است مهریه عندالمطالبه را به صورت کامل و یک‌جا به زن بپردازد؛ اما اگر مرد قادر به پرداخت مهریه به صورت کامل نباشد، می‌تواند از درخواست اعسار از پرداخت مهریه استفاده کند.

در صورتی که دادگاه اعسار مرد را تأیید کند، می‌تواند اجازه دهد که مهریه به صورت اقساطی پرداخت شود.

همچنین، در صورتی که مرد از توانایی مالی برای پرداخت مهریه به زن اجتناب کند، نحوه پرداخت باقی‌مانده مهریه (اگر وجود داشته باشد) توسط دادگاه مشخص خواهد شد.

4-     مهریه عندالاستطاعه

در این شرایط، پرداخت مهریه به دارا بودن توانایی مالی مرد وابسته است.

اگر مرد توانایی مالی کافی برای پرداخت مهریه را داشته باشد، مجاز است که آن را پرداخت کند؛ اما اگر مرد از توانایی مالی برای پرداخت مهریه برخوردار نباشد، هیچ اجباری برای پرداخت مهریه وجود ندارد.

به عبارت دیگر، زن نمی‌تواند به خاطر عدم پرداخت مهریه، مرد را مجبور به پرداخت آن کند یا به او فشار بیاورد.

تفاوت مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالمطالبه:

در این نوع مهریه، پرداخت آن مشروط به داشتن توانایی مالی مرد نیست و هر زمان که زن درخواست مهریه داشته باشد، مرد موظف است آن را به او پرداخت کند که به این معناست که زن می‌تواند هر زمان که خواست، مهریه را از مرد دریافت کند، بدون در نظر گرفتن این‌که مرد توانایی مالی دارد یا خیر.

مهریه عندالاستطاعه:

در این نوع مهریه، پرداخت آن بر اساس شرایط مالی و اقتصادی مرد تعیین می‌شود. اگر مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه را نداشته باشد، زن نمی‌تواند او را تحت‌ فشار قرار دهد تا مهریه را پرداخت کند.

در این حالت، مرد می‌تواند از درخواست اعسار از پرداخت مهریه استفاده کند و مهریه را به صورت قسطی یا با توافق دادگاه پرداخت کند.

ضمانت اجرایی:

در مهریه عندالمطالبه، ضمانت اجرایی برای پرداخت مهریه در نظر گرفته شده و زن می‌تواند به ازای عدم پرداخت مهریه توسط مرد، برای او حکم جلب بگیرد. اما در مهریه عندالاستطاعه، نیازی به ارائه حکم اعسار و تقسیط مهریه نیست، زیرا پرداخت آن بر اساس توانایی مالی مرد تعیین می‌شود و از قبیلی از ضمانت اجرایی صحبت نمی‌شود.

5-     تفسیر ماده 1082 قانون مدنی و تغییرات اعمال‌شده در مهریه

ماده 1082 قانون مدنی ایران تعیین می‌کند که به محض جاری شدن صیغه عقد بین زن و مرد، زن به عنوان مالک مهریه شناخته می‌شود و مرد موظف است در صورت درخواست مهریه توسط زن، آن را به طور کامل پرداخت کند.

این ماده بیان می‌کند که برای دریافت مهریه توسط زن، شرط تمکین یا عدم تمکین ملاک نخواهد بود و مرد موظف است طبق قوانین کشور مهریه را به زن پرداخت کند.

اصلاحاتی که برای این ماده ارائه شده است، به شرایط پرداخت مهریه تغییراتی اعمال کرده است.

بر اساس این اصلاحات، اگر مهریه زن به وجه رایج تعیین شده باشد، در زمان مطالبه مهریه، محاسبات بر اساس تغییرات شاخص سالانه پول توسط بانک مرکزی ایران صورت می‌گیرد.

به عبارت دیگر، مرد موظف است مهریه زن را به روز بپردازد و مبلغ مهریه به توافقات قبلی مربوط نخواهد بود.

علاوه بر این، طبق قانون جدید مهریه، در صورتی که مرد فوت کند، مهریه زن تا روز فوت همسرش به قیمت روز محاسبه می‌شود. این تغییرات اصلاحی نشان می‌دهد که تصمیمات قانون‌گذاری به منظور بهبود وضعیت زنان و تضمین حقوق آن‌ها اتخاذ شده است.