از زمانی که انسان به آگاهی از مرگ دست یافت، به دنبال راه‌هایی برای مواجهه با آن و گرامی‌داشت یاد عزیزان از دست رفته بود. در طول تاریخ، آداب و رسوم خاکسپاری به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای فرهنگی برای سوگواری با مرگ مورد استفاده قرار گرفته است. در این مطلب، به بررسی آداب و رسوم مختلف خاکسپاری در سراسر جهان می‌پردازیم.

آیین‌های خاکسپاری در ایران | آمیزه ای از سنت و مدرنیته

آیین‌های خاکسپاری در ایران با توجه به تنوع فرهنگی و مذهبی این کشور، بسیار متنوع هستند و بسیاری از مردم با استفاده از خدمات تشریفات مشهد و شهر محل سکونت‌شان، این مراسم را برگزار می‌کنند. با این حال، برخی از سنت‌های مشترک در میان اکثر ایرانیان وجود دارد که با رزرو مسجد مشهد و در تهران، از مهمانان در آنجا پذیرایی می‌کنند.

درگذشته بیشتر ایرانیان پس از مرگ، در زمین‌های مخصوصی به نام گورستان به خاک سپرده می‌شدند. در مراسم خاکسپاری، معمولاً جسد را در تابوتی قرار داده و به محل دفن منتقل می‌کنند. در طول مسیر، همراهان با خواندن قرآن یا دعاهای مذهبی، روح متوفی را بدرقه می‌کنند. پس از قرار دادن تابوت در قبر، بر روی آن خاک ریخته و سنگ قبر نصب می‌شود.

در بسیاری از فرهنگ‌های ایرانی، برگزاری مراسم چهلم و سالگرد نیز مرسوم است. در این مراسم‌ها، خانواده و دوستان متوفی گرد هم آمده و برای روح او دعا می‌کنند. پختن غذاهای خاص و نذری دادن نیز از جمله آداب رایج در این مراسم‌هاست.

آیین‌های خاکسپاری در هند |سفری به آداب و رسوم کهن

آیین‌های خاکسپاری در هند، ریشه در باورهای عمیق مذهبی و فرهنگی این سرزمین دارد. این مراسم‌ها نه تنها برای ادای احترام به درگذشته، بلکه برای فراهم کردن گذرگاهی آرام برای روح به سوی دنیای دیگر برگزار می‌شوند. در اکثر مناطق هند، جسد درگذشتگان سوزانده و خاکستر آنها در رودخانه گنگ ریخته می‌شود؛ چرا که گنگ در باورهای هندوها رودخانه مقدسی است.

مراسم خاکسپاری در هند، معمولاً با حضور خانواده و دوستان نزدیک برگزار می‌شود. پس از مرگ فرد، جسد با پارچه‌ای سفید پوشانده شده و با گل‌های سفید تزئین می‌شود. سپس جسد را به محل سوزاندن منتقل می‌کنند. در این مراسم، روحانیون دعا می‌خوانند و بستگان نزدیک، آوازهای سوگوارانه سر می‌دهند. بعد از سوزاندن جسد، خاکسترها را در کیسه‌ای جمع کرده و به رودخانه گنگ می‌برند.

مدت زمان عزاداری در هند به طور معمول 13 روز است. در این مدت، خانواده متوفی لباس سفید می‌پوشند و از شرکت در جشن‌ها خودداری می‌کنند.

علت پوشش لباس سفید در مراسم خاکسپاری

بر خلاف بسیاری از فرهنگ‌ها که در مراسم ختم از رنگ سیاه به عنوان نماد عزاداری استفاده می‌کنند، هندی‌ها در این مراسم‌ها لباس سفید می‌پوشند. انتخاب این رنگ، دلایل عمیقی در باورهای مذهبی و فرهنگی هند دارد. پوشیدن لباس سفید در آداب و رسوم هندی‌ها به دلایل زیر است:

• رنگ سفید در فرهنگ هند نماد خلوص، پاکی و آغاز دوباره است. با پوشیدن لباس سفید، هندی‌ها نشان می‌دهند که روح فرد متوفی از بند دنیوی آزاد شده و به سوی دنیایی پاک و روشن حرکت کرده است.
• رنگ سفید، نمادی از تسلیم شدن در برابر پذیرش واقعیت مرگ است. هندی‌ها با پوشیدن لباس سفید نشان می‌دهند که به اراده الهی ایمان دارند و برای روح درگذشته، آرزوی آرامش می‌کنند.

مراسم خاکسپاری در فرهنگ اروپایی

مراسم خاکسپاری در فرهنگ اروپایی با توجه به تنوع فرهنگی و مذهبی این قاره، بسیار متنوع است، اما برخی از عناصر مشترک در این مراسم‌ها وجود دارد. به طور کلی، مراسم خاکسپاری در اروپا با تمرکز بر احترام به فرد متوفی، تسلی خاطر خانواده، دوستان، آشنایان و گرامی‌داشت خاطرات او برگزار می‌شود.

در بسیاری از کشورهای اروپایی، مراسم مذهبی، به ویژه مراسم مسیحی، نقش مهمی در این مراسم‌ها ایفا می‌کند. در برخی کشورها، سوزاندن جسد و نگهداری خاکستر در خانه یا در مکان‌های مخصوص نیز رواج یافته است. علاوه‌براین در بسیاری از کشورهای اروپایی، مراسم یادبود در سالگرد مرگ برگزار می‌شود که در آن خانواده و دوستان گرد هم آمده و از فرد متوفی یاد می‌کنند.

مراسم خاکسپاری در فرهنگ عربستان

مراسم خاکسپاری در فرهنگ عربستان به ویژه در کشورهای حوزه خلیج فارس، تحت تأثیر آموزه‌های اسلامی به ویژه مذهب اهل سنت و وهابیت شکل گرفته است. این مراسم‌ها معمولاً ساده و بدون تشریفات برگزار می‌شوند. جسد مسلمان معمولاً در پارچه‌ای سفید پیچیده شده و به سرعت در قبرستان دفن می‌شود. از آنجایی که اعتقاد بر این است که روح پس از مرگ به سوی آخرت می‌رود، برپایی مراسم یادبود طولانی‌مدت و پرخرج در فرهنگ عربستان مرسوم نیست. در عوض، خانواده و دوستان متوفی با خواندن قرآن و دعا برای روح او، یادش را گرامی می‌دارند.

در این فرهنگ، کمک به نیازمندان و خیریه نیز به عنوان راهی برای ادای احترام به فرد متوفی و کسب ثواب در نظر گرفته می‌شود. در برخی مناطق، مراسم ختم در مسجد برگزار می‌شود و روحانیون آیاتی از قرآن را تلاوت می‌کنند.

به طور کلی، مراسم خاکسپاری در فرهنگ عربستان بر سادگی، سرعت و تمرکز بر جنبه‌های معنوی تأکید دارد.

روش‌های خاکسپاری اجساد انسان در آمریکا

روش‌های خاکسپاری اجساد انسان در آمریکا بسیار متنوع است و به عوامل مختلفی از جمله فرهنگ، دین، باورهای شخصی و هزینه‌ها بستگی دارد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین روش‌ها اشاره می‌کنیم:

دفن سنتی:

• یک مراسم مذهبی یا غیرمذهبی برگزار می‌شود که در آن خانواده و دوستان برای آخرین بار با متوفی وداع می‌کنند.
• جسد در یک تابوت قرار داده شده و در یک گور در قبرستان دفن می‌شود.

سوزاندن جسد (کرماسیون):

• جسد در یک کوره مخصوص سوزانده شده و خاکستر آن به خانواده تحویل داده می‌شود.
• خانواده می‌توانند خاکستر را در یک ظرف مخصوص بگذارند، در یک مکان خاص پراکنده کنند یا در یک دیوار یادبود قرار دهند.

مزایا: هزینه کمتر نسبت به دفن سنتی، اشغال فضای کمتر و سازگاری بیشتر با محیط زیست.

اهدای جسد به علم:

• جسد به دانشگاه‌ها یا مراکز تحقیقاتی اهدا شده تا برای آموزش دانشجویان پزشکی و انجام تحقیقات علمی استفاده شود.

مزایا: کمک به پیشرفت علم پزشکی و کاهش هزینه‌های خانواده.